Wytwórnia Sfinks

U progu drugiej dekady XX wieku narodził sie u nas typ filmów, który miał się stać specjalnością naszego rodzimego kina: adaptacje klasycznej literatury narodowej, szczególnie tej o polityczno-społecznej tematyce. Polskie filmy przedwojenne obfitowały w dzieła tego nurtu.

Zanim do tego jednak doszło, wśród kształtującego się powoli rzemiosła filmowego pojawił się pierwszy producent z prawdziwego zdarzenia, odznaczający się nie tylko umiejętnościami menedżerskimi, ale także własną oryginalną wizją kinematografii. Był to Aleksander Hertz pochodzący z rozgałęzionego rodu zasymilowanych Żydów, zasłużonych dla kultury polskiej. Z zawodu był bankowcem, związał się z PPS i wziął udział w rewolucji w 1905 roku. W 1908 r został aresztowany przez carską policję, ale z powodu braku dowodów zakończyło się na przymusowym wysiedleniu na Zachód. Z wysiedlenia wrócił po roku i postanowił poświęcić się kinu.

Polskie kino nieme wiele dzięki niemu zyskało. W 1909 roku wraz z przyjaciółmi założył Towarzystwo Udziałowe Sfinks i został prezesem tej spółki. Jeszcze w lutym tego samego roku na Marszałkowskiej otworzył Kinematograf Sfinks, jeden z najbardziej eleganckich w stolicy. Wkrótce, zaangażowawszy grupę utalentowanych współpracowników poszerzył swoją działalność o agencję wynajmu filmów i laboratorium do wkopiowywania polskich napisów. Wreszcie w 1911 roku stworzył najpotężniejszą polską wytwórnię filmową, którą kierował aż do śmierci, i która przetrwała aż do początku II wojny światowej. Więcej na temat filmów powstałych w Sfinksie już wkrótce.

Aleksander Hertz